Erfenis verwerpen soms beter dan beneficiair aanvaarden

Niemand kan gedwongen worden om een erfenis te aanvaarden, maar minderjarigen kunnen wel gedwongen zijn om een nalatenschap beneficiair te aanvaarden. Kiest u er voor om een nalatenschap te aanvaarden dan kan dat zuiver of beneficiair. Bij beneficiaire aanvaarding wordt u niet aansprakelijk voor schulden van de nalatenschap, maar kunt u nog wel het risico lopen om vereffeningskosten van de nalatenschap te moeten betalen! Hoe kan dat dan?

Als u een erfenis zuiver aanvaardt, dan verkrijgt u alle goederen en schulden van de overleden persoon. Het zuiver aanvaarden kan op een formele manier, bijvoorbeeld door een verklaring van zuivere aanvaarding af te leggen bij de griffie van de rechtbank. Dit hoeft echter niet zo formeel. Het kan ook voortvloeien uit feitelijk handelen. Als u als erfgenaam bijvoorbeeld bezittingen van een overleden persoon verkoopt of verdeelt, dan heeft u ook volgens de wet de erfenis zuiver aanvaard. Dat is ook het geval als u openstaande rekeningen betaalt. Door zuiver te aanvaarden wordt u niet alleen gerechtigd tot bezittingen van de overledene, maar wordt u ook aansprakelijk voor al diens schulden. Zelfs als die schulden bij elkaar meer bedragen dan de bezittingen en de nalatenschap negatief blijkt te zijn. In dat geval moet u met uw eigen vermogen de overgebleven schulden betalen. Er is een uitzondering voor gevallen waarin u na zuivere aanvaarding wordt geconfronteerd met een onverwachte schuld.

Als u een erfenis beneficiair aanvaardt, bent u niet aansprakelijk voor de schulden van de overleden persoon. Ook niet als u zelf vermogen heeft. Maar u mag ook niets van de bezittingen hebben totdat zeker is dat alle schulden zijn betaald. Een nalatenschap kan enkel beneficiair worden aanvaard met een daarvoor af te leggen verklaring bij de rechtbank. Namens een minderjarige erfgenaam of een andere erfgenaam die niet het vrije beheer over zijn vermogen heeft, mag een nalatenschap niet zuiver worden aanvaard maar beneficiair worden aanvaard. Enkel met machtiging van de rechter zou diens wettelijk vertegenwoordiger ook een nalatenschap mogen verwerpen.

Een erfenis kan ook worden geweigerd. In dat geval moet u de nalatenschap verwerpen en bent u niet verantwoordelijk voor de nalatenschap en niet betrokken bij de afwikkeling ervan. U ontvangt niets, maar u bent ook niet aansprakelijk voor schulden.

Is de keuze maken voor beneficiair aanvaarden altijd beter dan verwerpen?

In een rechtszaak had een overleden vader bij testament zijn beide dochters als erfgenamen benoemd. Bij erflaters overlijden was een van beide dochters nog minderjarig. Na vaders overlijden werd door de beide dochters de nalatenschap beneficiair aanvaard. De notaris was opdracht gegeven om op te treden als boedelnotaris. De wettelijk voorgeschreven afwikkeling (vereffening) van de nalatenschap werd vervolgens opgeheven. De kosten van vereffening bedroegen € 17.502. De notaris kon zijn vordering op de nalatenschap bij gebrek aan baten niet innen.

Later bleek dat de overledene twee gerichte lijfrenteverzekeringen had afgesloten. De jongste dochter was daarvan enig begunstigde voor de bij overlijden verzekerde kapitalen van in totaal € 41.765. Zij ontving daarvan later iedere drie maanden een netto nabestaandenlijfrente-uitkering van € 453.

De notaris stelde dat de lijfrente kwalificeerde als (quasi)legaat waardoor de uitkeringen in de vereffening moesten worden betrokken. De betreffende dochter was het daarmee niet eens en stelde dat haar begunstiging gezien moest worden als het voldoen aan een natuurlijke verbintenis dan wel onderhoudsverplichting van haar vader. Omdat zij er niet in slaagde dat voldoende aannemelijk te maken, werd de notaris door de rechtbank en later ook door het hof in het gelijk gesteld.

De jongste dochter had door aanvaarding van de begunstiging van de lijfrenteverzekering een direct vorderingsrecht op de verzekeraar verkregen. Zij verkreeg dit recht niet via de nalatenschap van haar vader. Dit staat bekend als de 'leer van het zelfstandig recht'. Toch werd de lijfrente dus alsnog in de afwikkeling van de nalatenschap van haar overleden vader betrokken. Dat heeft te maken met een regeling in het erfrecht waarbij de verkrijging van de lijfrente gelijk gesteld wordt met de verkrijging van een legaat. Die regeling is niet van toepassing als er sprake is van een (natuurlijke) verbintenis anders dan uit schenking. Op die uitzondering beroept de dochter zich in dit geval dus zonder resultaat.

Als minderjarige kinderen erven, dan is zuivere aanvaarding uitgesloten en kan alleen verworpen worden met machtiging van de kantonrechter. Wordt er niet binnen drie maanden verworpen, dan gaat de wet uit van beneficiaire aanvaarding. In dit geval pakte de beneficiaire aanvaarding per saldo financieel niet goed uit.

Als de betreffende dochter meerderjarig was geweest en de erfenis had verworpen, dan waren de vereffeningskosten niet gemaakt en had de dochter haar lijfrente niet hoeven te gebruiken voor betaling van de notaris!

Wil u meer weten over het al dan niet aanvaarden van een nalatenschap? Bel ons voor het maken van een afspraak.